Istorijski arhiv Zrenjanina osnovan je 1. septembra 1947. godine, sa zadatkom da
prikuplja, klasifikuje, zaštiti i učini dostupnim javnosti pisanu arhivsku građu sa teritorije zrenjaninske opštine. Bio je smešten u staroj zgradi muzeja, kraj velikog mosta, da bi početkom 1952. godine dobio prostor u levom krilu Gradske kuće, gde se nalazi i danas. Osnivač Arhiva je Toma Rajić. Ustanova je više puta menjala ime uz stalno organizaciono i kadrovsko jačanje. Najstariji deo arhiva je odeljenje za sređivanje i obradu arhivske građe, iz kog su se razvili ostali odseci. Građu Arhiv klasifikuje u fondove, grupe i zbirke. Sadrži i bogatu biblioteku, unutar koje se čuva više retkih knjiga. Najstarija je štampana 1573. godine u Lajpcigu. Da bi javnost bila što bolje upoznata sa radom Arhiva ustanovljena je i izdavačka delatnost. Osim edicije "Arhivska građa", koja je izlazila u periodu 1954-1957. godine, Arhiv je štampao i više internih kataloga u cilju što lakšeg i efikasnijeg snalaženja korisnika u kilometarski dugom pisanom svedočanstvu o životu i radu ljudi na ovim prostorima.